Raad voor Vreemdelingenbetwistingen zit zonder voorzitter

Geert Debersaques, eerste voorzitter van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen, heeft zijn ontslag ingediend. Dat schrijft De Standaard. Enkele weken geleden werd Debersaques al weggestemd door zijn collega-rechters, maar spartelde hij nog tegen, aldus de krant.

De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen behandelt vooral de beroepen van asielzoekers die door het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatslozen niet als vluchteling werden erkend. Debersaques stond vijf jaar aan het hoofd van dat beroepsorgaan, maar werd door een meerderheid van zeventien tegen zestien weggestemd. Hij kreeg het verwijt tirannieke trekken te hebben, aldus de krant.

Na Fedasil, dat de opvang voor asielzoekers regelt, is de Raad al de tweede asielinstantie die zonder chef komt te zitten. Debersaques blijft nog maximaal negen maanden op post, tot een vervanger gevonden is.

Burgemeester Dinant ontvangt weer dreigbrieven en dient klacht in

De burgemeester van Dinant, Richard Fournaux, heeft beslist een klacht tegen onbekenden in te dienen nadat hij opnieuw vier in het Arabisch opgestelde dreigbrieven ontvangen heeft.

'Alle brieven zijn in het Arabisch. Bij een ervan zat een foto van Camille Mantia (de voormalige uitbater van het casino van Dinant, nvdr.). Ik heb aan iemand die gespecialiseerd is in het Arabisch, een prof aan de universiteit, gevraagd de brieven te vertalen. Volgens de prof beheerst de schrijver van de brieven het Arabisch niet. Hij vermoedt dat de zinnen een opeenvolging van woorden zijn die uit vertalende woordenboeken op bepaalde websites werden gehaald. Daardoor zijn het geen echte zinnen', aldus Fournaux.

'Volgens de specialist die ik contacteerde, is het bijgevolg goed mogelijk dat de auteur van de brieven bijgevolg niet tot de Arabische cultuur behoort, of haar in ieder geval helemaal niet beheerst.' Volgens een vertaalster van Fedasil in Dinant aan wie Fournaux dezelfde brieven voorlegde, blijkt uit de Koran-zinnen die de schrijver selecteerde dat die persoon het religieuze werk wel kent.

Fournaux ontving vorige week woensdag een eerste dreigbrief met wit poeder dat uiteindelijk niet giftig bleek te zijn. De Arabische tekst die erbij gevoegd was, stelde: 'Wie respectloos is, sterft'.

Steeds meer mensen kiezen voor vrijwillige terugkeer

Het aantal mensen dat kiest voor een vrijwillige terugkeer naar het land van herkomst blijft stijgen. Dat meldt Fedasil dinsdag.

In de eerste vier maanden van 2012 besloten 1.278 migranten terug te keren naar hun land van herkomst met de steun van het vrijwillige terugkeerprogramma. Dat is een stijging met 42 procent in vergelijking met dezelfde periode in 2011.

Volgens Fedasil, de verantwoordelijke instantie voor vrijwillige terugkeer, komen bijna alle migranten, asielzoekers of migranten zonder papieren in aanmerking voor een vrijwillige terugkeer. De meest voorkomende bestemmingen zijn Brazilië, Rusland, Irak, Kosovo en Oekraïne.

Naast het terugkeerprogramma van Fedasil organiseert de Dienst Vreemdelingenzaken sinds eind 2011 geregeld busreizen naar de Balkan. Op deze manier keerden er dit jaar al 392 mensen terug.

Naast de terugreis, kunnen migranten die vrijwillig terugkeren ook bijkomende reïntegratiesteun ontvangen. Deze materiële hulp krijgen ze pas na aankomst in het thuisland.

Fedasil heeft deze reïntegratiesteun herbekeken. Vanaf dinsdag hangt de toekenning ervan af van het statuut van de kandidaat-terugkeerder. 'Enkel asielzoekers of mensen die een ’bevel om het grondgebied te verlaten’ hebben gekregen, kunnen er nog gebruik van maken', klinkt het.

'Kwetsbare mensen, zoals niet-begeleide minderjarigen, zieken, zwangere vrouwen, blijven wél recht hebben op de bijkomende ondersteuning voor ’kwetsbare groepen’, ongeacht hun administratief statuut', aldus Fedasil.

Mensen die nooit asiel hebben aangevraagd hebben geen recht meer op bijkomende steun, bovenop op de terugreis. Er wordt ook geen enkele premie meer toegekend aan mensen uit visumvrije landen zoals Brazilië.

'Nu heeft Gerd Leers kans af te rekenen met donkere PVV-verleden'

© ANP. Minister Gerd Leers (Asiel en Immigratie) op het congres in de Utrechtse Jaarbeurs, in oktober 2011.

VK OPINIE Het kan niet anders of het asielbeleid dat de PVV afdwong, vrat aan Gerd Leers, schrijft Sander Terphuis. Vandaag wordt in de Kamer bepaald welke onderwerpen controversieel zijn, en krijgt het CDA de kans om alsnog met dat beleid af te rekenen.

Vandaag spreekt de Tweede Kamer over het controversieel verklaren van sommige onderwerpen. De rol van dit kabinet met zijn demissionaire status is nu uitgespeeld. Om die reden beslist de Tweede Kamer welke zaken worden behandeld tot de verkiezingen in september. De uitzetting van minderjarige vreemdelingen is één van de zaken die vandaag besproken wordt. Als dit controversieel wordt verklaard, dan vindt er voorlopig geen uitzetting van uitgeprocedeerde kinderen plaats. En dat kan een begin zijn van het afkondigen van een kinder-pardon.

Vriendelijk en christelijk
Op 15 oktober vorig jaar vond het jaarlijkse afstudeerfeest van de Stichting voor Vluchteling-Studenten (UAF) plaats. Het is een feest ter gelegenheid van afgestudeerde vluchtelingen. Minister Leers sprak bij die gelegenheid de vluchtelingen toe met zijn vriendelijke, christelijke en bemoedigende woorden. Volgens de afspraak heb ik na afloop van het feest een gesprek gevoerd met minister Leers. De aanleiding voor dat gesprek was een uitgeprocedeerde gehandicapte Iraanse vrouw die met uitzetting werd bedreigd. Via zijn ambtenaren heb ik die zaak bij de minister onder de aandacht gebracht.

In dat persoonlijke gesprek heb ik kennis kunnen maken met de persoon van Leers. Hij vond het inhumaan dat die Iraanse vrouw uitgezet werd. Een paar dagen later kreeg ik bericht dat minister Leers had besloten om aan die vrouw en aan haar zus een verblijfsvergunning te geven. Leers was blij en verheugd dat hij zich van zijn menselijke kant kon laten zien en dat hij twee mensen gelukkig had gemaakt. Het was een christelijk en menselijk gebaar. Minister Leers kan nu weer dat gebaar maken door uitgeprocedeerde kinderen, die in een kwetsbare positie verkeren en die behoefte hebben aan veiligheid en zekerheid niet uit te zetten. Ik roep hem graag daartoe op.

Uitgeprocedeerde kinderen
Met de steun van de fractie van het CDA is een meerderheid in de Tweede Kamer voor het controversieel verklaren van de uitzetting van uitgeprocedeerde kinderen. Het gaat hier om kinderen die al jaren lang in Nederland wonen. De meeste van hen hebben hun vaderland nog nooit gezien en spreken alleen Nederlands. Zij zijn totaal ontworteld van het land van oorsprong en Nederland is hun thuisland. Zij gaan hier naar school en hebben vriendjes. Het zijn in feite statenloze Nederlanders.

Onlangs schreven 81 lokale fracties van het CDA een brief aan hun fractieleden in de Tweede Kamer met het verzoek om de uitgeprocedeerde kinderen die al jaren in Nederland wonen in hun CDA-hart te sluiten. Zij vinden het asielbeleid van minister Leers niet humaan genoeg en ze willen graag zien dat er een oplossing komt voor deze kinderen. Daarnaast hebben inmiddels ruim 170 gemeenten hun steun uitgesproken voor een kinderpardon. Het getuigt in hun ogen van beschaving en medemenselijkheid dat we in Nederland aan die kinderen na al die jaren veiligheid en zekerheid bieden. Ook de fracties van het CDA hebben hun steun uitgesproken voor een kinderpardon.

Bovendien werd tijdens het congres van het CDA op 29 oktober vorig jaar een resolutie aangenomen, ook wel bekend als de Mauro-resolutie, waarin staat dat het uitzetten van jonge asielzoekers - met of zonder diploma - ongewenst is en dat het niet strookt met de CDA-uitgangspunten. In dat congres stemde 84 procent van de leden van het CDA voor die resolutie. Ook dit laat zien dat binnen de partij van christen-democraten sterk verlangen bestaat om meer vanuit compassie en medemenselijkheid in deze kwestie te handelen.

Knagen
In dat beruchte congres van het CDA van 2 oktober 2010 stemde een substantiële minderheid tegen de samenwerking met de PVV. Vele partijprominenten waarschuwden voor die samenwerking. Ernst Hirsch Ballin zei toen over de samenwerking met PVV: 'Doe dit de mensen in ons land niet aan, doe dit onze partij niet aan, doe dit ons land niet aan.' Ondanks alle waarschuwingen werd een politiek verbond gesloten met de PVV. Het CDA verklaarde zichzelf bereid mee te werken aan de uitvoering van het gedoogakkoord, waarin onder meer staat dat instroom van vreemdelingen substantieel moest worden teruggebracht en dat minister Leers terughoudend gebruik moest maken van zijn discretionaire bevoegdheid; ongeacht om welke vreemdeling het ging.

De samenwerking met de PVV was het recept voor een kil en guur asielbeleid, waarmee vele CDA'ers heel veel moeite hadden. Wellicht dat er bij veel CDA'ers de vlag uit ging toen er een einde kwam aan de samenwerking met de PVV. In zijn tijd als burgemeester van Maastricht schreef Leers brieven aan de toenmalige minister Verdonk met het verzoek om kinderen en zieke vreemdelingen niet uit te zetten. En nu had hij van de gedoogpartner de opdracht gekregen om vreemdelingen uit te zetten om zo te voldoen aan het quotum van de PVV. Het knaagde aan zijn CDA-geweten. Het kan niet anders.

Nu hebben de leden van CDA-fractie in de Tweede Kamer en minister Leers de gelegenheid om schoon schip te maken door af te reken met hun donkere PVV-verleden. Dat kan prima door deze uitgeprocedeerde kinderen in hun CDA-hart te sluiten; om het in termen van de lokale fracties van het CDA te zeggen.

Bovendien is goed om hier op te merken dat Nederland volgens de Kinderombudsman Marc Dullaert een veroordeling riskeert van het VN-Kinderrechtencomité als ons land niet beter omgaat met kinderen van asielzoekers. Volgens Dullaert wordt er te weinig rekening gehouden met de psychische schade die kinderen door die langdurige onzekerheid oplopen. Kortom, alle reden om die kwetsbare kinderen veiligheid en zekerheid te bieden. 

'Syrisch vluchtelingenkamp beschoten'

BEIROET - Regeringsmilitairen hebben woensdag het vuur geopend op een vluchtelingenkamp in de Zuid-Syrische provincie Daraa. Drie personen zijn omgekomen, onder wie een kind. Dat heeft het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten laten weten.

In het kamp verblijven Palestijnse vluchtelingen en Syriërs die zijn gevlucht uit de door Israël bezette Hoogten van Golan.

Sinds in maart vorig jaar de opstand tegen het regime van president Bashar al-Assad begon, zijn volgens het Observatorium meer dan 12.000 mensen gedood. De meesten zijn burgers.

Bekende Urkers en asielzoekers ontmoeten elkaar al lopend door vissersdorp

URK – „Ik mis mijn familie al meer dan tien jaar. Eéns hoop ik ze terug te zien.” Bij het monument voor de op zee gebleven vissers in Urk verwoordt een Iraanse asielzoekster haar gevoelens van het gemis van dierbaren. Het is een plaats van herkenning. Urkers en asielzoekers delen hun pijn in het hart.

Stil zitten ze in een kring te luisteren. Zo’n tien min of meer bekende Urkers en een ongeveer even grote groep asielzoekers. De woorden van de Zoon des Mensen uit Mattheüs 25 klinken. „Ik was een vreemdeling en gij hebt Mij geherbergd.”

Straks gaat de groep een wandeling maken door het vissersdorp. Maar eerst trekt voorzitter Jan Pieter Mostert van de Stichting Gave, die kerken en vluchtelingen ondersteunt bij het leren kennen van het Evangelie, vanuit het gelezen gedeelte lijnen naar het heden. „In het spreken van Jezus lag altijd liefde. Hij zag mensen aan. Zo moeten wij leren Hem na te volgen.”

De Stichting Gave organiseerde dinsdag in Urk een wandeling onder de titel ”Talk to Walk”. Onderweg gingen Urkers, onder wie predikanten, een wethouder, een bekende voetballer en vertegenwoordigers van plaatselijke verenigingen, met elkaar in gesprek.

Doel van de wandeling is Nederlanders in contact te brengen met vluchtelingen, zegt pr-manager Henk Koelewijn van Gave. „De asielprocedure in Nederland wordt steeds korter. Er is daardoor minder gelegenheid om relaties aan te gaan met vluchtelingen. Een christen zoekt als het goed is deze contacten omdat de liefde van Jezus hem dat ingeeft. Door de verkorting van de toelatingsprocedure voor vluchtelingen hebben we een tekort aan vrijwilligers. Daarom zoeken we meer mensen die contacten willen leggen met asielzoekers.”

Gave wil de Urkers die dinsdag meeliepen niet meteen zelf interesseren om vluchtelingen te bezoeken, bijvoorbeeld in het nabijgelezen asielzoekerscentrum in Luttelgeest. „Het gaat erom dat er iets op gang komt. Een beweging waardoor meer mensen zich realiseren: Als ik iets wil laten zien van mijn drijfveren, moet ik het contact met de ander aangaan”, aldus Koelewijn.

Tijdens de wandeling langs het Urker vissersmonument, de vuurtoren, bedrijven, de haven, de kerk en het oorlogsmonument in het dorp, zijn er mogelijkheden te over om contacten te leggen. Bij het monument vertelt kunstenaar Geert Weerstand over de vissers die in 1968 met hun schip op het IJsselmeer vergingen. „Een van de redders van toen is later helaas ook zelf omgekomen.”

Het verdriet van Urk op deze plaats spreekt de asielzoekers meer aan dan enige andere locatie in het dorp. De groep blijft lange tijd staan kijken. „Voor mij is dit herkenbaar”, zegt een Iraanse vrouw zacht. „Ik mis mijn familie al meer dan tien jaar. Eéns hoop ik ze terug te zien.” Weerstand: „De mensen die op zee verdronken, zien we in dit leven niet meer terug. Maar we hopen op een weerzien na dit leven.”

Bij de vuurtoren komt het gesprek, mede door de door Gave meegegeven gesprekspunten voor de wandeling, op Jezus Christus, het Licht der wereld. Een Iraniër en een Afghaan, die in Nederland christen werden en korte tijd geleden gedoopt zijn, vinden het een herkenbaar beeld. „Vroeger was mijn moeder mijn baken in de zee”, zegt een van hen. „Nu is het Jezus Christus. Ik heb Hem leren kennen door de Bijbel, het Woord van God.”

Het gesprek komt tijdens de wandeling meermalen op vreemdelingschap. De term roept herkenning op bij Urkers en asielzoekers. „Als je Jezus wilt volgen, ben je een vreemdeling in je eigen land”, zegt een jonge Afghaan. „Je bent een afvallige. Maar het was Jezus Zelf die zei: „Mijn Koninkrijk is niet van deze wereld.” Daarom is het niet vreemd om verdrukking te ervaren.”

Hoewel de Urkers niet kunnen meepraten over vervolging, is het anders zijn dan anderen wel herkenbaar. „Wij lopen vaak tegen vooroordelen aan. „Urk, daar gebruiken alle jongeren drugs”, is er zo een. Het is soms moeilijk daarmee om te gaan.” Een Turks-Koerdische vluchteling beaamt dat. „Mensen denken: asielzoekers stelen. Eens zag ik bij de supermarkt dat iemand zijn portemonnee liet liggen. Ik gaf hem aan de caissière. Ze keek me zo verwonderd aan dat ik dacht: Geloof je nou echt niet dat ik eerlijk ben?”

Directeur Jan Pieter Mostert van Gave hoopt dat de wandeling meer Urkers inspireert om zich in te zetten voor asielzoekers. „Ik heb goede hoop. Vanavond mag ik een inleiding houden voor 
de diaconieën van de Urker kerken. En op 24 juni is er voor het eerst een internationale kerkdienst.”

Leers: asielzoekers die door de mand vallen, moeten weg

• woensdag 16 mei 2012, 07:19
• 106 keer beluisterd
• Duur: 04:07

AUDIO Voor uitgeprocedeerde Irakese en Somalische asielzoekers die nu in een tentenkamp bij aanmeldcentrum Ter Apel verblijven is volgens minister Leers geen plaats in Nederland.

Leers: geen valse hoop asielzoekers Ter Apel

DEN HAAG -  Minister Gerd Leers (Asiel) roept partijen in de Tweede Kamer op de uitgeprocedeerde asielzoekers van het tentenkamp in Ter Apel geen valse hoop te bieden. De toekomst van de Iraakse asielzoekers ligt niet in Nederland, zo betoogde Leers dinsdagavond in de Tweede Kamer.

Irak wil geen landgenoten opvangen die gedwongen Nederland uitgezet zijn, maar een vrijwillige terugkeer is volgens Leers wel mogelijk. Maar deze groep weigert dat te doen. Angst om terug te keren naar Irak kan in de ogen van Leers echter geen alibi zijn om in Nederland te blijven.

Degenen bij wie na alle procedures een verblijfsvergunning is afgewezen, dienen volgens hem terug te keren naar het eigen land. „Het perspectief kan, hoe pijnlijk dat ook is, alleen maar terugkeer zijn voor deze groep.” Leers wordt gesteund door een meerderheid in de Kamer.

Vanuit de oppositie klonken oproepen om de Iraakse asielzoekers veel menswaardiger te behandelen en hun situatie opnieuw te beoordelen.

Maar volgens Leers vereist het vreemdelingenbeleid dat het consequent wordt uitgevoerd. Hij zei te zoeken naar mogelijkheden om de asielzoekers alsnog naar Irak te krijgen. Zo is er overleg met de Iraakse autoriteiten. Daarnaast hoopt Leers dat de uitgeprocedeerde asielzoekers uiteindelijk zelf ook inzien dat het beter is te vertrekken.

Eerder op de dag had Leers al laten weten dat het verblijf in het tentenkamp bij Ter Apel niet langdurig houdbaar is. Hij wilde niet vooruitlopen op welke mogelijkheden er nog zijn om een einde te maken aan het verzet in Ter Apel. Volgens Leers is het niet verstandig om de zaak te laten escaleren. Eerder bood hij asielzoekers die willen meewerken aan vertrek voor de komende tijd opvang aan.

In het tentenkamp verblijven ook Somalische vluchtelingen. Voor hen verschilt de veiligheid in eigen land per gebied. Mensen uit Zuid- en Centraal-Somalië en uit Mogadishu komen in veel gevallen in aanmerking voor asiel.

Helft Roma-zigeuners in Noordstation bereid tot vrijwillige terugkeer

BRUSSEL - Twee van de Roma-gezinnen in het CNN-gebouw vlakbij het Brusselse Noordstation hebben zich bereid verklaard vrijwillig terug te keren. Dat deden ze na een bezoek van Brussels staatssecretaris Bruno De Lille (Groen) in het gezelschap van Fedasil, de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) en vzw Foyer. 'Tolken legden de Roma hun specifieke situatie en hun rechten uit', zegt Heleen Van Pelt, woordvoerster van De Lille. Hoe het met de nog overblijvende Roma verder moet, is nog onduidelijk.


De Roma hebben momenteel verschillende statuten. 'Sommigen kregen al een negatief antwoord op hun asielaanvraag, anderen hebben nog geen aanvraag ingediend en voor anderen loopt de procedure nog. De vele kinderen maken de situatie nog gecompliceerder.'
De delegatie probeerde de Roma te overtuigen vrijwillig terug te keren. 'Twee gezinnen uit Hongarije en Slovakije hebben ingestemd met een vrijwillige terugkeer', aldus Katrien Jansseune van de DVZ. 'Het gaat om gezinnen die al een negatief antwoord op hun aanvraag kregen. Fedasil staat in voor de vrijwillige terugkeer van die mensen.'

Fedasil regelt ook de opvang voor mensen die daar recht op hebben. 'Een paar van de Roma heeft inderdaad recht op opvang in een open centrum, maar ze willen daar niet op ingaan. Het enige wat we dan kunnen doen, is hen overtuigen vrijwillig terug te keren. De kans dat ze recht hebben op asiel is miniem, aangezien ze afkomstig zijn van een EU-lidstaat', zegt Jansseune.

Wie dan wel verantwoordelijkheid moet opnemen, is onduidelijk. De Lille wil, in naam van het Brussels Gewest dat 60 procent van het gebouw bezit, dat de federale diensten hun verantwoordelijkheid opnemen. En de gemeente Schaarbeek, waar het gebouw zich bevindt, heeft ook nog geen beslissing genomen. Marc Weber, kabinetschef van burgemeester Clerfayt, meldt dat de gemeente deze week nog geen beslissing neemt.

De Block: "Meer mensen verlaten asielcentra dan er binnenkomen"

25/04 BINNENLAND In maart 2012 hebben voor het eerst sinds januari 2010 meer mensen de opvangcentra van Fedasil verlaten dan er binnenkwamen. Dat zei staatssecretaris voor Migratie Maggie De Block (Open Vld) zopas bij de opening van het nieuwe asielcentrum Caricole in Steenokkerzeel. 

Fedasil beheert de opvangcentra voor asielzoekers. Al jaren zitten deze centra vol, deels omdat er nogal wat groepen in de centra verblijven die er niet thuishoren, nl. vluchtelingen die al erkend zijn of illegalen in afwachting van hun verwijdering. De Block zegt dat ze daarin nu verandering heeft gebracht.

Vrijwillige terugkeer

En de staatssecretaris voegde er aan toe: "Bovendien steeg het aantal illegalen, die vanuit de opvangcentra van Fedasil vrijwillig het land verlaten, in de eerste drie maanden van dit jaar met meer dan 40% in vergelijking met de eerste drie maanden van vorig jaar (tot 970 illegalen). Ook via de Dienst Vreemdelingenzaken keren meer illegalen vrijwillig terug: in heel 2011 ging het om 512 illegalen, in de eerste drie maanden van 2012 al 319. Er zullen dit jaar dus meer illegalen vrijwillig terugkeren dan vorig jaar".

De staatssecretaris wil hiermee beklemtonen dat zij een ander beleid voert dan haar voorgangers.

Meer over het migratiebeleid van de regering Di Rupo I vindt u op de expertenpagina van John De Wit.

Raad voor Vreemdelingenbetwistingen zit zonder voorzitter

Geert Debersaques, eerste voorzitter van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen, heeft zijn ontslag ingediend. Dat schrijft De Standaard. Enkele weken geleden werd Debersaques al weggestemd door zijn collega-rechters, maar spartelde hij nog tegen, aldus de krant.

De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen behandelt vooral de beroepen van asielzoekers die door het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatslozen niet als vluchteling werden erkend. Debersaques stond vijf jaar aan het hoofd van dat beroepsorgaan, maar werd door een meerderheid van zeventien tegen zestien weggestemd. Hij kreeg het verwijt tirannieke trekken te hebben, aldus de krant.

Na Fedasil, dat de opvang voor asielzoekers regelt, is de Raad al de tweede asielinstantie die zonder chef komt te zitten. Debersaques blijft nog maximaal negen maanden op post, tot een vervanger gevonden is.

Tentenkamp Ter Apel breidt uit

Verslag: Caroline van den Heuvel  Redactie: Joyce Boverhuis 

Het tentenkamp met vluchtelingen naast het AZC Ter Apel in Groningen wordt groter en groter. Een week geleden werd het kamp opgezet door ongeveer 60 Irakezen. Inmiddels hebben zich daar rond de 200 mensen bij aangemeld en zijn er naast Irakezen ook Somaliers, Iraniers en iemand uit Azerbeidjan. Door de aangroei wordt de situatie in het kamp schrijnender, maar een oplossing voor de asielzoekers is ingewikkelder dan in eerste instantie lijkt.

De vluchtelingen zijn uitgeprocedeerd en moeten terug naar hun land van herkomst. Om uiteenlopende redenen zeggen de asielzoekers niet terug naar hun land te willen. Hoewel IND de landen op veiligheid toetst vinden velen desondanks de thuissituatie te gevaarlijk en vrezen bij terugkomst gedood te worden.

Voor Irak geldt dat het land alleen burgers opneemt die vrijwillig terugkomen. Dat brengt minister Leers (Immigratie, Integratie en Asiel)in een spagaat. Volgens hem zijn de mensen uitgeprocedeerd en heeft hij ze niks meer te bieden. Maar door de Iraakse weigering is terugsturen geen optie en dreigen de mensen illegaal in Nederland te moeten verblijven.

Wat zijn de mogelijkheden van Leers en hoe is het leven in het kamp? EenVandaag verbleef een dag in Ter Apel en filmde de situatie.

Boot met 73 Libische vluchtelingen op Malta aangekomen

Zaterdag waren al twee boten met 95 mensen uit Somalië en Eritrea op Malta geland. © epa.

Een rubberen boot met 73 Afrikaanse vluchtelingen is vandaag voor Malta door de kustwacht opgemerkt en naar het eiland geloodst. De migranten, onder hen vrouwen en kinderen, waren vanuit Libië de tocht over de Middellandse Zee begonnen, aldus de autoriteiten. Zaterdag al waren twee boten met in totaal 95 mensen uit Somalië en Eritrea op Malta geland. Daarbovenop kwamen 23 Tunesische migranten in Mazara del Vallo op Sicilië aan.

De autoriteiten vrezen dat er deze zomer een nieuwe vluchtelingenstroom vanuit Noord-Afrika naar Europa ontstaat. Zaterdag al had de Libische minister van Buitenlandse Zaken Ashoer bin Khaial tijdens een bezoek aan Rome gewaarschuwd dat hij vreest dat de situatie uit de hand zal lopen. Zijn Italiaanse collega Giulio Terzi heeft om een EU-programma verzocht om het probleem rond de immigratie aan te pakken.

Birma roept vluchtelingen op terug te keren

YANGON - President Thein Sein van Birma heeft de miljoenen landgenoten die het land de afgelopen jaren zijn ontvlucht, opgeroepen terug te keren. Dat meldden de staatsmedia zaterdag.

Gedurende de ruim 20 jaar dat de militaire junta aan de macht was, zijn miljoenen mensen het Zuidoost-Aziatische land ontvlucht om economische en politieke redenen. Vooral geschoolde mensen vertrokken om hun geluk elders te beproeven. Het land telt 60 miljoen inwoners.

Vorig jaar trad de door het leger gesteunde burgerregering van Thein Sein aan. Sindsdien zijn honderden politieke gevangen vrijgelaten, onder wie oppositieleidster Aung San Suu Kyi.

27 asielzoekers overgeplaatst na vechtpartij

ARENDONK - Na de vechtpartij in het open asielcentrum van Arendonk gisteren zijn een aantal bewoners gesanctioneerd. 

'De oorzaak ligt bij een feestje dat vorige zaterdag in het asielcentrum werd gehouden', zegt Maud Mampaey, de woordvoerder van het parket van Turnhout. 'Een aantal bewoners had last van de Tsjetsjeense muziek en dat leidde zondag tot een escalatie.'

Zondagavond brak er op de parking van het open asielcentrum Totem in Arendonk een grootschalige vechtpartij uit. Een Tsjetsjeense bewoner had, na een ruzie met Afghanen, versterking laten aanrukken van buiten het centrum. Een personeelslid van Fedasil en vier bewoners raakten gewond. Maggie De Block (Open VLD), staatssecretaris voor Asiel en Migratie, kwam zondagavond nog ter plaatse. Drie politieagenten brachten er de nacht door.

Gisteren leek de rust al weergekeerd, de politie was niet meer aanwezig. De bewoners die het centrum verlieten, maakten duidelijk dat er volgens hen geen spanningen zijn tussen de verschillende bevolkingsgroepen.

'We hebben niettemin 27 disciplinaire transfers uitgevoerd', zegt Mieke Candaele, woordvoerster van Fedasil. 'Die bewoners zijn naar een ander asielcentrum gestuurd. Er zijn ook gezinsleden bij van twee herrieschoppers. Eén man kreeg een tijdelijke uitsluiting, maar hij is nog spoorloos.'

Er zijn wel vaker incidenten in asielcentra. 'Er zitten veel alleenstaande mannen samen', verklaart Candaele. 'We proberen er wel voor te zorgen dat er geen te grote concentraties van dezelfde nationaliteit bij elkaar zitten, maar dat is niet altijd mogelijk.' 

'Tot nu toe hebben we nog geen problemen gehad met het asielcentrum', zegt Mampaey. 'De verdachten worden opgespoord maar er zijn nog geen arrestaties verricht.' 

Toegankelijkheid en bereik zorg asielzoekers verbeterd en grotendeels op orde

Dat blijkt uit vervolgonderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De IGZ is tevreden over deze verbetering, maar wil dat de betrokken organisaties ervoor zorgen dat alle opvanglocaties en organisaties voldoen aan alle gestelde normen.

Vorig jaar publiceerde de inspectie een onderzoek naar de medische zorg voor asielzoekers. In het vervolgonderzoek ging de inspectie na of de betrokken organisaties de maatregelen die zij in 2011 kregen opgelegd hadden uitgevoerd en of zij nu voldeden aan de normen van het nieuwe zorgmodel. Dat is grotendeels het geval. Maar de punten moeten nog op de i. De inspectie ziet hierop toe in haar reguliere contacten met GGD’en en organisaties voor jeugdgezondheidszorg (JGZ).

Conclusies over COA

Het beleid van het COA is op orde, maar de uitvoering van de niet-medische gidsfunctie is dat nog niet voldoende. De inspectie wil dat het COA haar interne kwaliteitssysteem zodanig verbetert dat controle en zo nodig bijsturing plaatsvindt op de uitvoering van de niet-medische gidsfunctie. De IGZ concludeert dat er onduidelijkheid is over de zorg en de toegankelijkheid van de huisartsenzorg op de bijzondere opvanglocaties (gezinsopvanglocatie, procesopvanglocatie en vrijheidsbeperkende locatie). Dit leidt tot risico’s. De inspectie adviseert het COA om hierover geen onduidelijkheid te laten bestaan en ervoor te zorgen dat de zorg op deze bijzondere locaties ook voldoet aan alle normen van het nieuwe zorgmodel, waar dat nog niet het geval is.

Conclusies over Gezondheidscentrum Asielzoekers

Het Gezondheidscentrum Asielzoekers (GC A) leeft de normen voldoende na en voert nieuw beleid in voor verdere verbetering van toegankelijkheid van huisartsenzorg. De inspectie heeft waardering voor de inspanningen van het GC A om asielzoekers met medische problemen en gezondheidsrisico’s beter te bereiken met de medische intake. Ook voert het GC A een heldere verdeling in van verantwoordelijkheden in de huisartsenzorg.

Conclusies over GGD’en

De GGD’en spannen zich voldoende in om zoveel mogelijk kinderen van asielzoekers te bereiken, maar kunnen het exacte bereik van de JGZ niet aangeven. Daarnaast leveen niet alle GGD’en de normen na op het punt van de JGZ-intake, het gebruik van tolken en het kenbaar maken van de klachtenregeling aan asielzoekers. Niet alle GGD’en hebben samenwerkingsafspraken met het GC A, maar hier wordt wel volop aan gewerkt.

Dubieuze asielzoekers

In Scheveningen zit al een jaar een groep Congolese getuigen van het Haagse strafhof vast. De mannen zijn noch in Congo noch hier aangeklaagd. Wie zijn deze Congolezen die in Nederland asiel willen aanvragen?

Het is zondag 27 maart 2011 als vier Congolezen met een vlucht uit Kinshasa op de luchthaven van Rotterdam landen. De mannen zijn opgeroepen door de advocaten van de verdediging om te getuigen in twee zaken die bij het Internationaal Strafhof dienen. Ze zullen het opnemen voor Congolese krijgsheren die in Den Haag terechtstaan. Op zich is daar niets uitzonderlijks aan. Er worden continu Afrikaanse getuigen naar Nederland gevlogen. Maar deze overtocht is speciaal.

De getuigen zijn gevangenen die al jaren zonder vorm van proces onder zeer slechte omstandigheden in de Democratische Republiek Congo in de cel zitten. Ze zijn door Congo tijdelijk uitgeleend. Bij aankomst in Nederland worden ze meteen naar het internationale detentiecentrum in Scheveningen overgebracht. Als ze hun getuigeverklaringen hebben afgelegd, worden ze teruggevlogen naar Kinshasa om wederom achter de tralies te belanden.

Althans, dat was het plan.

Maar terugkeer zat er niet meer in toen de mannen tijdens hun getuigenissen de Congolese autoriteiten beschuldigden van zeer ernstige mensenrechtenschendingen, zoals een bloedbad waarvan president Joseph Kabila zou hebben geweten. Na deze aantijgingen vreesden de getuigen in Congo gevaar te lopen. Ze besloten in Nederland asiel aan te vragen. Maar de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND) weigerde hen op te nemen in de procedure. En zo dreigden de getuigen pionnen te worden in een complex steekspel tussen het strafhof, Congo en Nederland.

'Hij overleeft het geen dag'
Tweede Kamerlid Frans Timmermans (PvdA) sprong voor de getuigen in de bres. "Iemand die met belastende verklaringen over Kabila komt, overleeft het geen dag als hij wordt teruggestuurd naar Congo", zegt Timmermans. Hij stelde in het najaar Kamervragen omdat hij vreesde dat Nederland het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM), dat verbiedt mensen naar landen te sturen waar zij risico lopen, aan zijn laars zou lappen. "Dat is een heilig principe voor mij."

Ook de advocaten Flip Schüller en Göran Sluiter kwamen in actie. Zij stapten naar de Amsterdamse rechtbank om toelating tot de asielprocedure te eisen. "Het onthouden van een toets door een onafhankelijke rechter, en het gevangen laten houden van deze getuigen, doet sterk denken aan hoe Guantánamo Bay is opgezet. En dat in Nederland, de zelfbenoemde juridische hoofdstad van de wereld", verklaarde Schüller in De Telegraaf. Hij opperde dat Nederland dwarslag omdat een mogelijke asielstatus toekomstige getuigen op gedachten zou kunnen brengen hetzelfde te doen.

'Echt Kafka'
Midden in de kerstvakantie, op 28 december, deed de Amsterdamse rechtbank uitspraak. Formeel had het besluit betrekking op drie getuigen, maar in de praktijk geldt deze ook voor de vierde Congolees. De getuigen mogen gewoon asiel aanvragen, stelde de rechter. Omdat de zaak zo ingewikkeld is, kreeg de IND wel maar liefst zes maanden (tot 28 juni) de tijd om onderzoek te doen en te besluiten of de getuigen een verblijfsvergunning krijgen. Het was een overwinning met een bittere bijsmaak. Want al die tijd blijven de Congolezen in hun Scheveningse cel, waarmee Nederland en het strafhof het dubieuze detentiebeleid van Congo prolongeren. Bovendien kampen twee van de vier getuigen met zeer ernstige gezondheidsklachten. "Het is echt Kafka", aldus de advocaten.

Maar hoeveel kans maken de Congolese getuigen op asiel? In de Amsterdamse rechtszaal had de landsadvocaat al fijntjes de term '1F' laten vallen, het artikel uit het Vluchtelingenverdrag dat stelt dat asielzoekers die vermoedelijk zelf betrokken waren bij mensenrechtenschendingen, geen asiel krijgen. Ook Joris van Wijk, universitair docent criminologie aan de Vrije Universiteit, verwijst naar 1F in een artikel over deze Congolese kwestie. De bewijsdrempel is 'relatief laag', schrijft hij in het Nederland Juristenblad. "Een strafrechtelijke veroordeling is geenszins noodzakelijk. Serieuze vermoedens dat de aanvrager persoonlijk participeerde bij dergelijke misdrijven en ervan op de hoogte was dat deze plaatsvonden, volstaan." Van Wijk acht daarom de kans op asiel klein.

Maar de advocaten van de Congolezen stellen dat het 'voorbarig' is om over 1F te spreken. Al was het maar omdat de lat bij beroepsinstanties zoals de Raad van State veel hoger ligt dan bij de IND, want dan moeten de Nederlandse autoriteiten met harde feiten komen. "Er is echter geen concrete informatie over plaats en datum van mensenrechtenschendingen waarbij onze cliënten betrokken zouden zijn geweest", zegt Schüller.

Geen lieverdjes
Dat valt nog te bezien. De getuigen zijn bepaald geen lieverdjes, stelt de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW). De Congolezen behoren tot het leiderschap van militiegroepen - waartoe ook de verdachten behoren voor wie ze bij het strafhof getuigden - die van 1999 tot 2003 een bloedige oorlog uitvochten in het noordoostelijke Congolese district Ituri, waarbij zeker 60.000 doden zijn gevallen.

HRW-onderzoeker Anneke van Woudenberg kent twee van de vier getuigen persoonlijk. Vooral met F.N., die tijdens de oorlog voorzitter was van het gevreesde Front des Nationalistes et Intégrationnistes (FNI), heeft ze vele gesprekken gevoerd. Hoewel Van Woudenberg er telkens op aandrong, deed F.N. niets om de gruweldaden door zijn milities te stoppen. "Hij was er niet toe in staat, of sloot er zijn ogen voor", vertelt Van Woudenberg in een telefonisch interview vanuit Londen.

Hoe blind F.N. voor de misdrijven was, bleek toen Van Woudenberg met zijn toestemming in 2004 afreisde naar Mongbwalu, in Ituri. Zijn strijders hadden het mijnstadje, dat rijk aan goud is, maanden eerder in een bliksemactie veroverd. Daarbij hadden ze vijfhonderd mensen, meest burgers, afgeslacht. Nu maakte het plaatsje zich op voor de festiviteiten voor de dag van de arbeid op 1 mei.

Bloedbad als toneelstuk
De officiële ceremonie vond plaats in het stadion van Mongbwalu. F.N. glom van trots. Om zich als leider te presenteren, had hij zich in een kostuum gehesen dat echter vele maten te groot was. De broekspijpen slobberden om zijn benen. Vanaf de tribune zag Van Woudenberg tot haar verbijstering hoe op het hoogtepunt een groep vrouwen en kinderen het veld betrad om de slag om het goudstadje in een toneelstuk na te spelen. De vrouwen imiteerden de aanvallen. De kinderen vielen boven op elkaar tot ze een grote berg vormden. Om te laten zien hoe hoog de doden na de verovering lagen opgestapeld. Er waren zoveel lichamen dat begraven onmogelijk was. De milities zagen maar één oplossing: de doden in brand steken. De vuren zouden drie dagen branden. Een bloedbad als overwinningsdrama.

De andere getuige die Van Woudenberg geregeld heeft ontmoet, was indertijd 'minister van defensie' van dezelfde militiegroep. Voor het FNI bepaalde M.I. de militaire strategie en gaf bevel tot inlichtingenwerk, arrestaties en het martelen van gevangenen, aldus Van Woudenberg.

In 2004 verwees Congo de conflict- situatie in Ituri naar het Internationaal Strafhof. Uiteindelijk selecteerde de aanklager niet de getuigen, maar wel hun strijdmakkers voor vervolging. De krijgsheer Thomas Lubanga Dyilo van het Union des Patriotes Congolais (UPC) was de eerste verdachte die het strafhof in handen kreeg. Vorige maand verklaarden de rechters hem schuldig aan oorlogsmisdaden wegens het rekruteren en inzetten van kindsoldaten. Pikant genoeg is de woordvoerder van Lubanga één van de vier asielzoekende getuigen. Deze B.D. heeft kanker en moet voor behandelingen naar het Bronovo ziekenhuis.

De andere drie getuigen zijn kameraden van de krijgsheren Germain Katanga en Mathieu Ngudjolo Chui, die door het strafhof beschuldigd worden van oorlogsmisdaden en misdrijven tegen de menselijkheid wegens moord, het inzetten van kindsoldaten, aanvallen op burgers, verwoesting, plundering, seksuele slavernij en verkrachting tijdens het conflict in Ituri.

En zo belandde een duister gezelschap van Congolese militieleiders - die ervan beschuldigd worden troepen op het slagveld van Ituri te hebben laten moorden, martelen, misbruiken, verkrachten en plunderen - in het detentieblok in Den Haag. Het brengt de stand in deze kwestie op: drie Congolese krijgsheren die door het strafhof zijn aangeklaagd, én hun vier Congolese getuigen met een dubieuze reputatie die Nederland om bescherming vragen.

Patstelling
Joris van Wijk stelt dat de zaak enkel negatief kan uitpakken voor Nederland en het strafhof. Als de vier getuigen wél asiel krijgen, zou 'de perceptie kunnen ontstaan dat het strafhof en de Nederlandse overheid actief hebben gefaciliteerd bij de verplaatsing van verdachten uit een smerige Congolese cel naar een opgeruimd rijtjeshuis in Stadskanaal'.

Als de getuigen geen asiel krijgen, zullen ze het land moeten verlaten. Maar volgens het internationaal recht mag Nederland hen niet terugsturen als ze in Congo gevaar lopen. Het probleem is: waar moeten de getuigen naartoe? Weinig landen willen personen met een 'geur' van mensenrechtenschendingen opnemen, stelt Van Wijk.

Het is mogelijk dat het strafhof de Congolese getuigen toch nog onderbrengt in een safe house en hen voorziet van kost, inwoning en bescherming. Het beschermen van militieleiders lijkt op het eerste gezicht opmerkelijker dan het is. Het strafhof werkt vaak met getuigen van binnenuit om zaken rond te krijgen.

Als de Congolezen door de aanklager waren gevraagd om op te treden als kroongetuigen tégen de Congolese krijgsheren, zou het strafhof hen eventueel in een getuigenbeschermingsprogramma opgenomen hebben.

Het zal niet gemakkelijk zijn de getuigen te gedogen, ofwel op straat te zetten. Als er 'indicaties zijn dat bijvoorbeeld de Congolese geheime dienst ze iets wil aandoen, zal Nederland de plicht hebben hen bescherming te bieden', stelt Van Wijk.

Verder zou het Nederlandse openbaar ministerie de getuigen kunnen vervolgen. "Dit soort vervolgings- trajecten zijn echter kostbaar, complex en tijdrovend", stelt Van Wijk. Maar mensenrechtenactivist Van Woudenberg vindt dat militieleiders als F.N. en M.I. voor de rechter moeten verschijnen. "Het is een minachting voor de slachtoffers als deze leiders niet verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden."

Mistige realitiet van het tribunaal
Inmiddels blijven de getuigen gedetineerd in Scheveningen zonder te weten waar ze aan toe zijn. "Het is het probleem van tribunalen. Moreel klinkt het allemaal prachtig en overtuigend. Maar de praktijk is veel weerbarstiger en mistiger", stelt advocaat Schüller. Hij wijst erop dat bij de oprichting van het strafhof geen rekening is gehouden met getuigen die niet terug kunnen naar hun land. Het is een omissie waarvoor zijn cliënten de prijs betalen. "Lidstaten van het strafhof moeten een oplossing vinden voor toekomstige gevallen. Nederland kan dan voor deze vier getuigen maatwerk leveren", aldus de advocaat.

Overigens vindt Van Wijk, weliswaar om een andere reden dan Schüller, de vergelijking met Guantánamo Bay zo gek nog niet. "Waar de Amerikaanse president Obama al jaren bij derde landen leurt om zijn 'eerst-wel-en-toen-toch-weer-niet- terroristen' te hervestigen, zou het wel eens zo kunnen zijn dat demissionair premier Rutte en minister Rosenthal, of hun opvolgers, in de nabije toekomst moeten hosselen om vrijgesproken Afrikaanse rebellenleiders en niet tot terugkeer te bewegen getuigen aan de man te brengen."

Leers: Tentenkamp asielzoekers kan niet lang blijven

Minister Gerd Leers (CDA, Asiel) zegt dat het tentenkamp met uitgeprocedeerde asielzoekers in Ter Apel niet lang kan blijven. Het kamp van de actievoerders kan volgens hem leiden tot verstoring van de openbare orde.


Dat antwoordt Leers dinsdag op Kamervragen over de kwestie. Bovendien komt de uitvoering van het vreemdelingenbeleid in gevaar door de actie.

Gevaar
Irakese asielzoekers hebben een tentenkampopgezet bij het uitzetcentrum in het Groningse Ter Apel. Zij zijn uitgeprocedeerd en moeten terug naar Irak. De groep kan naar eigen zeggen niet terug omdat ze in Irak gevaar zou lopen.

Inmiddels hebben tientallen Somaliërs en enkele Iraniërs zich bij het kamp gevoegd en verblijven er zo'n tweehonderd actievoerders. Hoewel Leers benadrukt dat het tentenkamp niet langdurig houdbaar is, hebben het ministerie van Binnenlandse Zaken en de gemeente gezorgd voor toiletten, vuilnisbakken en drinkwater.

Onderdak
Leers heeft de asielzoekers een week bedenktijd aangeboden. De groep kan besluiten om vrijwillig terug te keren naar het land van herkomst. Degenen die meewerken aan uitzetting kunnen tot die tijd onderdak krijgen. De bewoners van het kamp zijn vooralsnog niet ingegaan op het voorstel.

Tijdens de oorlogen in Irak kregen veel Irakezen een tijdelijke verblijfsvergunning in Nederland. Toen de situatie was verbeterd, heeft de Immigratie- en Naturalisatiedienst aan ongeveer 1.500 Irakezen laten weten dat er geen reden wasvoor een Nederlandse verblijfsvergunning.