Nurten Albayrak wist al jaren van de grote onvrede bij de medewerkers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers. Het woord 'angstcultuur' dook al op in 2008. Maar niemand deed er echt iets mee. Tegelijkertijd lag ze in de clinch met het ministerie over haar salaris. Reconstructie van een aangekondigde ondergang.
Het is februari 2011 als Hans Nieukerke twee mensen op bezoek krijgt. Of hij kan bemiddelen. De mensen die hij spreekt zijn radeloos; ze hebben een groot probleem met de leiding van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), waar ze werken, maar worden nergens serieus genomen. Hans Nieukerke is hun laatste strohalm, zeggen ze, 'anders gaan andere collega's naar de pers, en dat willen we voorkomen'.'De pers moet er buiten blijven', zegt Nieukerke. 'Ik regel iets. Jullie moeten naar de raad van toezicht.'
Maanden voor de storm losbreekt
Het zal nog maanden duren voordat de storm losbreekt rond het COA, en vooral rond topvrouw Nurten Albayrak, maar dan al vreest Nieukerke de tragedie die zich zal voltrekken. De twee die zich bij hem melden, vertegenwoordigen een groep van tientallen collega's. Zij durven het voortouw te nemen, de rest is bang. Ze hebben een dossier gemaakt waarin hun grieven voorzichtig zijn samengevat. Het is geen woedende opsomming van klachten, maar een 'hulpvraag'.
Aan: Raad van Toezicht COA
Datum: 28 februari 2011
Betreft: Thema Veiligheid
(...)
'Wij vragen de hulp van de rvt bij de aanpak van de veenbrand die gaande is, zodat die niet omslaat in een bosbrand.'
Hans Nieukerke was jarenlang toezichthouder bij het COA. Hij belt Jaap Besemer, vicevoorzitter van de raad van toezicht, en vraagt hem de klachten serieus te nemen. Dat gebeurt nauwelijks, 'De raad maakte een grote inschattingsfout'. Tegelijk heeft Nurten Albayrak niet door hoezeer ze de minister en zijn ambtenaren tegen de schenen schopt in de onderhandelingen over haar salaris. Een paar maanden later is Albayrak geschorst, de raad van toezicht op non-actief, en Besemer afgetreden.
Hoe heeft het zo ver kunnen komen?
'Er was teleurstelling en onrust', zegt Nieukerke. 'Het was serieus, het was een grote groep en het waren mensen die verbaal in staat waren om dit te vertellen. De ondernemingsraad durfde de confrontatie niet aan. Ik wist: als dit naar buiten komt, gaat het escaleren.'
Het is 3 februari 2011 als COA-medewerker Jan met groeiende ergernis voor zijn computerscherm zit. Op intranet ziet hij de wekelijkse column van Nurten Albayrak. Daarin vertelt ze over haar belevenissen.
'Ik was uitgenodigd voor de presentatie van het nieuwe kinderboek van prinses Laurentien van Oranje. Het was goed om het COA daar te vertegenwoordigen. De prinses en haar man groetten me hartelijk en vertelden me dat ze nog steeds met heel veel plezier terugkijken op hun bezoek aan azc Alkmaar, enkele jaren geleden. (...) Vrijdag ben ik te gast bij de Guusje Nederhorst Foundation. (...) Kortom, een mooie week voor de externe positionering.'
Loze taal
Hij stoort zich aan de loze taal. Het is alsof Albayrak en 'haar hofhouding' in een andere wereld leven. Al jaren sluimert een gevoel van onvrede bij hem en vele anderen, maar alle pogingen de ernst ervan tot Albayrak en de raad van toezicht te laten doordringen, blijven vruchteloos.
Er is ergernis over de communicatie. Afdelingen worden opgeheven voordat ze goed en wel zijn opgericht; die van hem heeft meer managers dan medewerkers. 'Wat wil de top van het COA toch? Ik voel me niet serieus genomen', zegt hij. Er wordt geklaagd over dure adviseurs die al jaren rondlopen in het dure hoofdkantoor in Rijswijk. Dat past niet, vinden Jan en zijn collega's, bij een club waar de werkvloer bestaat uit mensen die zich betrokken voelen bij het welzijn van asielzoekers. Er wordt schande gesproken van Paul van Gogh: zeven jaar lang, voor soms meer dan drie ton per jaar, was hij strategisch communicatieadviseur. Tijdens een managementdag, enkele jaren terug, vroeg de presentator, een cabaretière, voor de gein wie er meer verdiende dan de baas. Van Gogh was de enige die ging staan.
Mercedes en salaris
Dan is er de dure Mercedes van Albayrak. Haar hoge salaris. Maar ook de manier waarop de tweede verdieping van het hoofdkantoor, het domein van Albayrak, werd afgesloten voor 'gewone' medewerkers. Ineens was een speciale pas nodig om er binnen te komen, als reden werd 'beveiliging' gegeven, maar waarom moesten Albayrak en haar staf beveiligd worden tegen het eigen personeel?
Ze kwamen graag op de tweede verdieping, want daar was de beste koffie.
Meestal hielden Jan en zijn collega's hun onvrede stil. Nurten, zeggen ze, was 'Jeckyll and Hyde': een fantastische, sociale vrouw die ineens in een duivel kon veranderen. Dat straalde af op andere managers. Je kon zomaar worden ontslagen.
Tot op de dag van vandaag zegt Nurten Albayrak dat ze niets wist van de problemen. Het heeft haar verrast. Dat is opmerkelijk, want de onvrede kwam al regelmatig aan de oppervlakte. Een medewerker ging zelfs naar toenmalig minister Rita Verdonk om zich te beklagen, maar die, zegt Verdonk nu, 'kreeg bij terugkomst op kantoor een berisping omdat ze naar de minister was gegaan'.
Aanvaring met de OR
In 2006 volgt een aanvaring met de ondernemingsraad (OR), die eindigt bij de rechter. De OR wint. 'Deze bestuurder houdt niet erg van kritiek, om het zo maar uit te drukken', zegt Joop de Waard, OR-voorzitter van 2001 tot 2008. Vlak voor zijn ontslag schrijft hij een afscheidsbrief op intranet, die een kwartier later wordt verwijderd. 'Ik was de klokkenluider', schrijft hij, 'en hoe het klokkenluiders vergaat, is algemeen bekend.'
Op woensdag 13 juli 2008 meldt De Waard zich bij de klachtencommissie van het COA. In zijn klacht, geboekstaafd in het document COA-k abb/2008/6707, valt de term 'angstcultuur', een term die de afgelopen weken veel vaker viel. 'Klager wil een eind maken aan de angstcultuur die er binnen de organisatie is.'
Een paar weken eerder, op 22 mei 2008, is er een 'overlegvergadering' met Albayrak, waarin de ondernemingsraad laat blijken het vertrouwen in de hoofddirecteur te verliezen. Er zijn te vaak wisselingen op directeursposities en grote vragen over ontslagvergoedingen. De OR vraagt om een onderzoek, en twijfelt erover om 'verder te gaan' met Albayrak, staat in de notulen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten